کتاب ادبستان الهی اثر محقق محترم جناب آقای امیر رستگار شرحی است بر رساله ادب مع اللّه نوشته علامه حسن حسنزاده آملی. متن این رساله فصلی از کتاب نور علی نور در ذکر و ذاکر و مذکور است که این رساله به صورت مستقل نیز چاپ شده است.
کتاب ادبستان الهی را میتوان در دو محور اصلی، معرفی کرد:
محور یکم: آداب نیایش و محور دوم: فلسفه آداب نیایش.
شارح در محور یکم از اسماءاللّه، فزونطلبی در دعا، تقوا و ... سخن گفته است و محور دوم که فلسفه و چرایی این آداب میباشد را ذیل هر یک از آداب بیان داشته است. بر این اساس ادبستان الهی، مخاطبان خود را علاوه بر آنکه با آداب در پیشگاه خداوند آشنا میسازد، مباحث هستیشناسی و بنیانهای فلسفی و عرفانی این آداب را نیز بیان میکند تا انسان در مقام نیایش با بلوغ فکری و معرفتی فراتر از آداب بهره ببرد، این شیوه باعث میشود که انسان در نیایش سستی به خود راه ندهد و آداب آن را رعایت کند تا به نتیجه برسد و بداند که با هر کردار و گفتاری دعا به سرانجام مقصود نمیرسد.
ساختار کتاب ادبستان الهی مانند رساله ادب معاللّه در هفت بخش است و هر بخش به عنوان «قلم» نامگذاری شده است، بدین قرار:
1. قلم یکم: حضور قلب در مناجات؛
2. قلم دوم: تصرف به اذن الهی؛
3. قلم سوم: فزونطلبی در دعا؛
4. قلم چهارم: دعا با اسمای الهی؛
5. قلم پنجم: تقوا در ادب معاللّه؛
6. قلم ششم: تجاوز از حریم دعا؛
7. قلم هفتم: تعظیم اسماءاللّه.
شارح در این کتاب از آیات قرآن کریم، روایات معصومان ع، داستانها و پندهای حکیمانه و اشعار حکمی و عرفانی بهرۀ فراوان برده است و بدینسان بر آن بوده تا محتوای مورد نظر حضرت علامه حسنزاده آملی را برای عموم قابل فهم گرداند. وی با این ملاحظه سعی بر آن داشته تا از واژگان و جملهبندیهای روان بهره ببرد و اگر کلمههای دشوار استفاده شده در پاورقی به توضیح آن اهتمام داشته است. در عین حال مسائل هستیشناختی به طبع خود، دشواریهایی را در پی دارد که با دقتنظر مخاطبان و پرسش از استادان قابل فهم خواهد بود.
شارح محترم، جناب استاد امیر رستگار هر چند نام آشنا نباشند، اما قلم آشنای بسیاری از مخاطبان هستند. ایشان در دو دهۀ گذشته به تقریر و تحقیق درس گفتارهای استاد صمدی آملی در شرح و تبیین اندیشههای علامه حسنزاده آملی اهتمام داشتهاند و کتابهای شرح مراتب طهارت، در دو جلد، شرح رساله علم و دین، شرح دروس معرفت نفس،حضور و مراقبت، شرح رساله انسان کامل از دیدگاه نهجالبلاغه، شرح نهایة الحکمه و ... بر خامه این فاضل گرانمایه بوده است.
رسم دیرین حوزههای علمیه این بوده است که شاگردان از تقریرنویسی، رو به تحقیق میآورند و بدین وسیله رشد علمی میکنند، جناب استاد رستگار نیز این شرح را با استفاده از چشمۀ جوشان آیات و روایات و سخنان اساتید به نگارش در آورده است.
نشر ادیب، مفتخر است که در پخش آثار حضرت علامه حسنزاده آملی و در نشر آثاری در شرح اندیشههای آن حکیم الهی میکوشد، بدان امید که راه و رسم آن بزرگوار الگوی زندگیمان گردد و در پایان از نویسنده محترم و همکاران خود در نشر و چاپخانه ادیب به ویژه آقای مجید مهدوی که در طبع و پخش این اثر کوشیدهاند، کمال تشکر را دارم.
سیدمرتضی حسینی کمالآبادی
20 / 6 / 1398