کتاب تپه جاویدی و راز إشلو

سید مرتضی حسینی کمال آبادی

«کتاب تپه جاویدی و راز إشلو» اثر اکبر صحرایی(م1339ش) به زبان فارسی به زندگی جهادی شهید مرتضی جاویدی و همراهانش در انقلاب 1356تا شهادت 1365می پردازد. سعید عاکف ( نویسندۀ خاک های نرم کوشک) می گوید: اگر کسی ازمن بپرسد: تأثیرگذارترین کتابی که تاکنون دربارۀ دفاع مقدس خوانده ای، چه کتابی است،میگویم: "تپۀ جاویدی و راز اشلو"جمله ای از شهید صیاد شیرازی مؤید این مطلباست؛ او می گوید: در تمام دورانی که همراه رزمندگان و فرماندهان خدمت حضرت امام میرسیدم , فقط یکبار دیدم که امام رزمنده ای را در آغوش گرفت و پیشانی اش را بوسید, وآن کسی نبود جز "شهید مرتضی جاویدی "یا همان اشلوی معروف.

ساختار کتاب

کتاب حاضر از زبان ۴۰ راوی به صورت اول شخص روایت می‌شودکه این تعداد راوی در مجموع ۱۳۳ روایت از مقاطع مختلف زندگی شهید مرتضی جاویدی بیانمی‌کنند. از جمله راویان کتاب می‌توان به محسن رضایی، شهید صیاد شیرازی، قاسمسلیمانی، همسر شهید مرتضی جاویدی و تعدادی از همرزمان آن شهید اشاره کرد.

روایت‌های کتاب از تظاهرات اولیه مربوط به روزهای انقلاباسلامی در روستای جلیان شهرستان فسا در استان فارس؛ زادگاه شهید جاویدی در سال۱۳۵۷ آغاز و با شهادت او در عملیات کربلای پنج در سال ۱۳۶۵ به پایان می‌رسد. لذاچینش تاریخی در تبویب کتاب رعایت شده و تمام 133 روایت مصدر به تاریخ است. اینتحقیق کاملا میدانی صورت گرفته و از هیچگونه منبع استفاده نشده است.
سبک نگارش این کتاب داستانی و رواناست وبه راحتی با مخاطب پیوندی از صمیم قلب برگزار می کند. البته در عین متانت قلم،نکته هایی نیز به چشم می خورد، مانند استفاده زیاد ازبرخی جملات مانند: « پشت لبی برگرداند» که درجای جای کتاب به اندک مناسبتی از آن استفاده می شود.

گزارش محتوا

کتاب از عنفوان جوانی مرتضی جاویدی و رشحه ی غیرت اودر کشف حجاب در مدارس سخن را آغاز کرده و همای سعادت را بر فراز او در انقلاباسلامی و برخورد کریمانه او با رییس پاسگاه و خانواده اش نشان میدهد. دیری نمیگذرد که دو مقوله جنگ و ازدواج وارد زندگی او می شود و با دختر خاله اش ازدواج میکند. نکته قابل توجه این کتاب آن است کههر چند به محوریت شهید جاویدی جلو می رود اما دوربین قلم، بر او چنان زومنیست که مخاطب نتواند اطراف شهید جاویدی را نگاه کند، در واقع شهید جاویدی، درجریان جنگ با دغدغه های همراهان نظامی و خانواده به تصویر کشیده شده است و ایننشان از آن دارد که در کتاب با سرگذشت بسیاری از شهداء و رزمندگانآشنا خواهید شد. در این میان روایت گری همسرشهید از جایگاه والایی برخوردار است و در روایت هانیز همسر شهید جاویدی در جریان همسران شهدا بهتصویر کشیده می شود و حال و هوای آنان را به خوبی تصویر می کشد به گونه ای که رشحهای از حالات آنان را می تواند به هر زن و مرد ایرانی و بلکه هر انسانی منتقل می کندبه ویژه وقتی کار به جایی می رسد که همسر شهید جاویدی از پا گذاشتن در مکاناستقرارش در پشت جبهه احساس قبض دارد و از اینکه جای دیگر برای آنها در نظر گرفتهشده خوشحال می شود، چون از در و دیوارآنجا نیز غم به جان سرازیر می شد. شهید جاویدی در عملیات ها در این کتاب بهخوبی به تصویر کشیده شده است اما نقطه عطف این شخصیت و گردان او را می توان درعملیات والفجر دو در یافت. او در عملیات والفجر دو، تپه‌ای را به نام «برد زرد» کهسی کیلومتر در خاک عراق بود، فتح کرد. شهید مرتضی جاویدی و گردان تحت فرماندهی او(فجر) چیزی در حدود چهار روز و چهار شب در تپه برر زرد در محاصر دشمن قرار می‌گیرند،اما بالاخره با رشادت‌های فراوان این تپه را حفظ می‌کنند تا شهید صیاد شیرازی ودیگر فرماندهان عملیات را به طور کامل به سامان رسانند. در این عملیات ۴۰۰ رزمنده شرکتمی‌کنند و تنها ۱۸ نفر باقی می‌مانند کار به جایی می رسد که تعداد اسرای عراقی در تپهاز رزمندگان بیشتر می شود . از آن ۱۸ نفر۱۵ نفر جز راویان این کتاب هستند. در اوجغم برای نیروهای غیور که اسارت را ترجیح می دادند سوره والعصر میخواند. بعد از اینعملیات درّ ناب خمینی در دل خاک های عراق برای فرماندهان جنگ بیشتر و بیشتر کشف میشود تا آنجا که او را به پدر معنوییش می رسانند و دیدار عاشقانه او با حضرت امامره محقق می شود.

ایمان به خدا و صبر و شجاعت وقتی به هم در آمیزندشهید مرتضی جاویدی را نتیجه میدهند. وَكَأَيِّن مِّن نَّبِيٍّ قَاتَلَ مَعَهُرِبِّيُّونَ كَثِيرٌ فَمَا وَهَنُواْ لِمَا أَصَابَهُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَمَاضَعُفُواْ وَمَا اسْتَكَانُواْ وَاللّهُ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ. و چه بسيارپيامبرانى كه همراه او توده‏هاى انبوه، كارزار كردند و در برابر آنچه در راه خدابديشان رسيد، سستى نورزيدند و ناتوان نشدند و تسليم [دشمن‏] نگرديدند، و خداوند، شكيبايانرا دوست دارد.

جای جای کتاب پر از لحظات ناب فراموش نشدنی اما اگربه ضرورت خاطرات خاصی را انتخاب کنیم از نظر نگارنده:

غم انگیز ترین خاطره کتاب داستان رنگینگ، روایت 26است .

جذاب ترین خاطره عبور از حصر 30 کیلومتری عراقی هاتوسط ابراهیم کوچولو است روایت 65 تا 74

سلحشورانه ترین خاطرات وقتی است که شهید جاویدی لباسرا کنده و آرپی چی به دوش از خاکریز سمت دشمن سرازیز می شود که بارها بارها تکرارشده است.

در مجموع، کتاب تپه جاویدی و راز اشلو یکی از آثارخواندنی در حوزه ادبیات پایداری است که سرگذشت یکی از افتخار آمیز‌ترین سردارانشهید دوران دفاع مقدس؛ مرتضی جاویدی را از زوایه‌های مختلف و با نثر و زبان ساده وصمیمی برای مخاطب روایت می‌کند.

وضعیت کتاب

کتاب با جلدی شومیز از سوی انتشارات ملک اعظم چاپ شدهاست. این کتاب تا کنون شانزده بار چاپ شده است و تیراژ آن به 48000شمارگان رسیدهاست. بخش پایانی کتاب ضمیمه عکس‌های مرتبط با موضوع کتاب است که در آن ۲۱ قطعه عکسرنگی از مراحل مختلف زندگی شهید مرتضی جاویدی و گردان فجر ارائه شده است. کتاب تپهجاویدی و راز اشلو در ۵۲۰ صفحه توسط انتشارات ملک اعظم در مشهد چاپ و منتشر شده است.
منابع

1.سلیمانی، علی.نگاهیبه کتاب «تپه جاویدی و راز اشلو». خبر گزاری فارس.

2.صحرایی، اکبر،تپه جاویدی و راز إشلو. انتشارات ملک اعظم.چاپ ششم. دی ماه 1391.