بسم الله الرحمن الرحیم
دغدغه های بشری تا دغدغه های ابراهیمی
انسانها در طول تاریخ خود، دغدغه هایی داشتهاند و برای از میان برداشتن این تشویش خاطرها تلاش هایی سترگ انجام دادهاند و گرنه ادامه حیات انسان در زمین با مشکل رو به رو میشد.
نمیتوان گفت تمام اهتمام های بشر واقعی بوده و دستخوش خیال، توهم و .... نبوده است ولی تاریخ گواه از این دارد که کوششهای او بنیادین بوده وگرنه در گردنههایی اسیر میشد که گذر از آن نشدنی بود. (مطالعه تاریخ جهان اثر فیلیپه فرناندس آرمستو ترجمه شهربانو صارمی در این باره مفید است.)
دغدغههای بشر ارجمند و قابل ستایش است ولی کافی نیست، پیامبران که خود بانی برطرف کردن دغدغههای بشری بودند و همواره برای بهتر زیستن بشر در زمین تلاش کردهاند، دغدغه هایی دیگر به میان آوردهاند و تلاش بر آن داشتند تا با شکستن برخی توهم ها، بشر را به سوی اهتمام هایی برتر رهنمون کنند. به تعبیر قرآن کریم پیامبر، قید و بندهایی که بر دوش انسان هست را بر می دارد (سوره اعراف آیه 157). تا عقل انسان شکوفا شود (نهج البلاغه، خطبه اول) و دایره اهتمام او از یک زندگی حیوانی فراتر رود.
رفع گرسنگی، تامین سلامتی، امنیت، لذت بردن از زندگی از اهتمام های پیامبران و انسانها بوده است اما غیب (توحید، معاد، وجود فرشتگان و...) ارتباط با غیب (عبادات) و نوع دوستی(در حد یک رسالت) دغدغه های دیگری بوده است که پیامبران و اوصیا بدان اهتمام ورزیدند.
همانگونه که انسان در تامین دغدغههای خود به جنگ انواع بیماری و انواع دشمنان رفته است پیامبران که علاوه بر دغدغههای بشری سخن از غیب و باطن دنیا، خداوند، معاد و ... دارند نیز به جنگ شرک، مادی گرایی، بی هدف دانستن دنیا، بی توجهی به فقیران و.... رفته و برای این اهتمامها هزینههایی فراوان دادهاند.
دغدغههایی که پیامبران به میان آوردند جبهه حق و باطل و نور و تاریکی را درست کرد تا جنگ آرمانها شکل بگیرد و شرک و زراندوزی در مقابل توحید و انفاق صف آرایی کنند.
ساده انگاری است که باور کنیم اگر دغدغه غیبی پیامبران نبود، این جنگ هم نبود چون اهل تاریکی با حقیقتی به عنوان «عدالت» مشکل دارند، آنان برای دنیای خود، حتی غیب و عبادات را در قالب بت پرستی به بازی گرفتند تا زراندوزی و خودکامگی خود را ادامه دهند.
رسم خط غیب و شهود خداوند به وسیله پیامبران، اهل ظلمت را مشخص کرد و این یکی از معانی اضلال و اسم مضل خداوند است.
یکی از شاگردان سلوکی مرحوم آیت الله محی الدین حائری شیرازی نقل می کرد:
«روزی عازم زیارت آستان مقدس رضوی شدم به امید آنکه با توجهی خاص و رزقی معنوی باز گردم، به حرم رضوی مشرف شدم عجز و لابه بسیار کردم اما خبری از توجهی خاص نبود، بسیار بی تاب بودم با استاد تماس گرفتم و جریان را توضیح دادم، ایشان فرمودند باز به حرم مشرف شو و سلام مرا به آقا برسان و از آقا مدد بخواه بر اینکه مردم ایران را از شرک و ربا نجات پیدا کنند!!»
انسان معصوم، انسان کامل باب الله عزوجل است و میوه و ثمره وجود است که خداوند سبحان از این باب با طهارت رزق خود را به مردم می رساند، اگر فهرست خواسته های متوسلین به پیامبران و اوصیاء علیهم السلام را نگاه کنیم می بینیم که بیشتر برای تمشیت امور دنیای خود و دغدغه های بشری قسم اول مراجعه می کنیم، رفع فقر، بدهی، گرسنگی، ازدواج، فرزندآوری، رونق کسب و کار و موفقیت در امور، سلامتی خانواده و شفای بیمار و .... اما آنان که هم داستان با پیامبران هستند و از جنس آنان هستند، دغدغه هایی دیگر نیز دارند بر آنان رشد شبکه کفر و نفاق، رشد ربا و محرمات ناراحت کنند و ترویج توحید، معاد، انفاق، زیست مومنانه، باور به غیب و... به عنوان یک رسالت مورد دغدغه است.
انسان همواره دنبال محبوب خویش هست، محبوب انسان همان دغدغه هایی است که زندگی خود را صرف به دست آوردن و نگهداری آن می کند و حشر اخروی انسان با همین محبوب ها است در نتیجه همنشینان با پیامبران در آخرت هم دغدغه های آنان در دنیا هستند.
وجود معیار برای خودشناسی و جایگاه شناسی خود در هستی بسیار مهم است. به فهرست خواسته ها و دغدغههای خود بنگریم، معیاری صحیح است تا جایگاه خود را در عالم تشخیص دهیم، هم اینکه اهل نور هستیم یا ظلمت و اینکه درجه ما در این میان کدام است.
سید مرتضی حسینی کمال آبادی
پژوهشکده ادیب فقه جواهری
قم المقدسة
22 ذوالحجه 1443
31 تیر 1401